شرایط امنیتی در افغانستان پس از ابتدای ماه رمضان وارد یک دوره جدیدی شده است. دوره ای که در آن فشارهای امنیتی از سوی بازیگران مختلف افزایش یافته است و افغانستان به صورت روزانه شاهد حملات بزرگ به نظامیان و غیرنظامیان است. از سوی دیگر آقای اشرف غنی نیز به نیروهای امنیتی دستور داده است که از حالت تدافعی خارج شوند. در این شرایط باید پرسید آیا در افغانستان صلحی هست؟
نویسنده: منوچهر شفیعی، کارشناس تروریسم و مسائل افغانستان
شرایط امنیتی در افغانستان پس از ابتدای ماه رمضان وارد یک دوره جدیدی شده است. دوره ای که در آن فشارهای امنیتی از سوی بازیگران مختلف افزایش یافته است و افغانستان به صورت روزانه شاهد حملات بزرگ به نظامیان و غیرنظامیان است. از سوی دیگر آقای اشرف غنی نیز به نیروهای امنیتی دستور داده است که از حالت تدافعی خارج شوند. در این شرایط باید پرسید آیا در افغانستان صلحی هست؟
افغانستان درگیر چرخه شیطانی خشونت:
طالبان به عنوان اصلی ترین گروه تروریستی در افغانستان در طول 2 سال گذشته به این بازآموزی رسید که خشونت میتواند پاسخی به بسیاری از مشکلات این گروه باشد. خشونت بالا در این گروه علیه نیروهای امنیتی داخلی و خارجی موجب شد که طالبان بتواند خواسته های خود را در مذاکرات صلح با امریکا به این کشور تحمیل کند و از یک سو همگرایی درون گروهی را افزایش دهد. به صورتی که دست کشیدن از حملات نظامی و کاهش خشونت بارها از سوی تحلیل گران به عنوان عامل تضعیف کننده همگرایی در طالبان و حتی حرکت اعضای این گروه به سمت سایر گروههای تروریستی عنوان شده است.
براین اساس بخشی از اعضای طالبان تمایلی ندارند که سلاح خود را به زمینه گذاشته و ایده جهاد و همینطور تشکیل یک ساختار اسلامی را رها کنند. چنین امری مناسبات درون گروه را درگیر بحران میکند و میتواند موجب شکل گیری تضاد بین نیروهای رده پایین و کادرهای رهبری طالبان و در نهایت شاخه ای شدن این گروه و یا پیوستن اعضای آن به سایر گروههای تروریستی شود.
از این رو خشونت برای طالبان مکانیزمی برای حل مشکلات بوده است. اما از سوی دیگر افغانستان را درگیر چرخه ای از خشونت ساخته است که در آن عدم پیش رفت اهداف طالبان موجب افزایش خشونت می شود و در صورت افزایش و دریافت پاسخی مثبت، خشونت در رفتار این گروه تقویت می گردد.
این وضعیت برروی رفتار سایر گروهها نیز تاثیر مستقیم دارد و آنها نیز با الگو گیری از طالبان خشونت را عاملی برای جذب نیرو، حفظ همگرایی سازمانی و پیشبرد اهداف خود میبینند. از این در شرایط فعلی افغانستان درگیر چرخه ای از خشونت است که پایان پذیر نیست و تنها میتوان با فشار تهاجمی گسترده این استراتژی خشونت را با مانع رو به رو ساخت.
داعش و طالبان دو روی یک سکه
در حال حاضر خشونت ها در افغانستان از سوی دو گروه به پیش رانده میشود. گروه طالبان و داعش. هر دو گروه در حملات خود بخش های مختلف ساختار سیاسی اجتماعی افغانستان را تحت فشار خود قرار می دهند. طالبان در راهبرد خود تلاش میکند فشار خود را برروی نیروهای امنیتی متمرکز سازد و در مقابل داعش در حال وارد کردن فشار به جامعه افغانستان و به طور ویژه اقلیت های افغانستان است.
گرچه می توان بین طالبان و داعش از نظر تاکتیک و بعد اندیشه تفکیک قائل شد و حتی این دو گروه را دو گروه کاملا رقیب و دشمن دانست، اما از نظر کارکردی داعش و طالبان دو روی یک سکه و حتی مکمل یکدیگر هستند. طالبان گرچه از زمان شکل گیری داعش در افغانستان رویکرد خود نسبت به اقلیت ها را تعدیل کرد اما این تعدیل هیچ گاه به معنی کنار گذاشتن نگاه منفی به اقلیت ها نیست. بلکه طالبان اطمینان داشت که با تعدیل کردن این رویکرد از یک سو میتواند بار روانی منفی نسبت به خود را کاهش دهد و از سوی دیگر پیش برد سیاست فشار بر اقلیت ها را به داعش واگذار کند.
در شرایط فعلی افغانستان طالبان و داعش گرچه در حال رقابت هستند اما هر دو به اهداف یکدیگر خدمت میکنند و در حال تخریب ساختار های سیاسی، اجتماعی و امنیتی افغانستان هستند. طالبان با تضعیف نیروهای امنیتی ظرفیت عملیات های انفرادی و گروهی داعش را افزایش میدهد و داعش با حمله به ساختار اجتماعی افغانستان، نیاز طالبان برای فشار بر اقلیت ها را عملی میسازد.
آیا در افغانستان صلحی وجود دارد؟
مذاکرات بین امریکا و طالبان گرچه با موفقیت در دوحه قطر امضا شد و به کاهش موفقیت امیز خشونت بین طالبان و امریکا انجامید، اما نتوانست موجب کاهش خشونت در افغانستان شود. بلکه تنها موجب افزایش فشار برنیروهای امنیتی افغانستان و کاهش تعهدات امریکا نسبت به آنها به بهانه حفظ توافق با طالبان شد. در حقیقت مذاکرات صلح موجب شکل گیری صلح در افغانستان نشد، بلکه موجب بومی سازی خشونت در افغانستان شد. شرایطی که نتیجه آن کاهش فشار برامریکا است. باور داشتن به مذاکرات صلح در شرایط فعلی و تلاش برای حفظ این توافق نامه مشابه باور داشتن به سرابی است که به زودی ناپدید میشود.
منبع: مطالعات افغانستان
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/17515
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
